Persoonlijke documenten razzia

In 2021 heeft het Nationaal Archief met hulp van vrijwilligers een deel van het Rode Kruisarchief gedigitaliseerd en toegankelijk gemaakt. Het gaat om het deel over de dwangarbeid in WO II Duitsland. Dit archief is online beschikbaar via de site van het Nationaal Archief. Daarnaast zijn de gegevens uit dit archief gekoppeld aan de website Oorlogsbronnen.nl. Dit netwerk verbindt gegevens over de Tweede Wereldoorlog van ruim 250 archiefinstellingen met elkaar. Oorlogsbronnen vormt zo een centrale online toegang tot originele bronnen, informatie en kennis over de Tweede Wereldoorlog.
Stadsarchief Rotterdam wil zoveel mogelijk persoonlijke documenten van en over razziaslachtoffers, dwangarbeiders en, of hun achtergebleven familieleden koppelen aan oorlogsbronnen.nl, zodat naast de administratieve gegevens uit het Rode Kruisarchief ook de menselijke kant zichtbaar wordt gemaakt. Denk aan brieven, notities, dagboeken, interviews, maar ook foto’s of filmfragmenten. De documenten kunnen handgeschreven, getypt, gekopieerd of gepubliceerd zijn.

In samenwerking met het stadsarchief doet Ron Schuurmans onderzoek naar deze persoonlijke documenten. Hij analyseert deze en verzamelt gegevens zoals namen, geboortedata en plaats van dwangarbeid om deze voor november aan de bieden aan de website oorlogsbronnen.nl. Daarnaast is hij vooral op zoek naar de verhalen van de slachtoffers voor de nabestaanden. Zo houdt hij, op basis van bronnen en persoonlijke documenten, nog veel meer bij:

• De belevenissen 
• De wijken waar de mannen woonden toen zij opgepakt werden
• De leeftijden
• De gezinssituatie 
• Het beroep 
• Citaten en bijzondere gebeurtenissen

Ron Schuurmans is een gedreven en zeer nauwkeurige onderzoeker. Eerder heeft Ron onderzoek gedaan naar de slachtoffers van het bombardement van 14 mei 1940. In 2022 werd hij gevraagd door stadsarchiefmedewerkster Louisa Balk om haar te helpen bij het onderzoek. Helaas is Louisa in 2023 overleden. In samenwerking met het stadsarchief zet Ron dit deel van het werk van Louisa voort.

Naast het onderzoek van Ron heeft ook Frans van Dijk, voormalig archivaris bij het Nationaal Archief, onderzoek gedaan in het archief dat Dr. B.A. Sijes heeft gevormd bij zijn onderzoek voor het boek 'De razzia van Rotterdam'. Vragenlijsten, verslagen en interviews vanaf 1948 leverden ruim 1.000 namen van slachtoffers op. Deze namen zijn inmiddels al gekoppeld aan oorlogsbronnen.nl
Voor het schrijven van de minibiografieën maakt Ron dankbaar gebruik van het onderzoek van Frans van Dijk.

Doel van dit project is de digitale koppeling op het nationale platform oorlogsbronnen.nl van zoveel mogelijk verhalen van slachtoffers van dwangarbeid en de razzia uit Rotterdam. Ook wordt een document gepubliceerd met daarin ruim 1200 minibiografieën en statistieken. De koppeling met oorlogsbronnen en de publicatie van het document is begin november 2024.

Museum Rotterdam en Stadsarchief Rotterdam zetten zich in om in het najaar een educatieprogramma rondom de razzia te lanceren. 

Door de verschillende perspectieven van de slachtoffers tijdens hun reis en verblijf als dwangarbeider te koppelen aan de digitale administratie van de Arbeidsinzet in het Nationaal Archief en te presenteren, levert het stadsarchief een bijdrage aan het grote verhaal.

Ook bij Museum Rotterdam, het Gemeentearchief Schiedam en het NIOD zijn persoonlijke documenten aangetroffen, die het verhaal over dwangarbeid en de razzia in Rotterdam vertellen. Mogelijk bevinden zich in andere instellingen meer egodocumenten, die het koppelen en presenteren op het platform Oorlogsbronnen waard zijn. Voorlopig is contact gezocht met genoemde instellingen, die een onderzoek naar deze persoonlijke documenten doen om daarna mogelijk een bijdrage leveren aan Oorlogsbronnen.

Hebt u originele documenten over Rotterdamse razziaslachtoffers? Het stadsarchief neemt deze graag op in de collectie. Zo blijven ze goed bewaard. Wilt u daar meer over weten, kijk dan op de pagina Materiaal aanbieden.