In 1871 werd Plate, Reuchlin & Co opgericht door Antoine Plate en Otto Reuchlin, met als doel een rechtstreekse verbinding naar Amerika, uitgevoerd met stoomschepen. In 1873 werd Plate, Reuchlin & Co omgezet in de NV Nederlandsch-Amerikaansche Stoomvaart-Maatschappij (NASM). Inmiddels was de Nieuwe Waterweg geopend (in 2022 150 jaar geleden), waardoor Rotterdam kon uitgroeien tot een havenstad van wereldformaat. In deze periode werd New York een vaste bestemming. In 1896 werd de naam gewijzigd in Holland-Amerika Lijn.
Van 1873 tot de Tweede Wereldoorlog vervoerde de Holland-Amerika Lijn (HAL) zakenlui, toeristen en migranten van en naar Amerika. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de schepen van de HAL voor geallieerde doeleinden gebruikt. Ze deden dienst als troepentransport en werden gebruikt voor het vervoer van wapens of brandstof. Na de oorlog werden vooral soldaten en bijvoorbeeld overlevenden uit de Japanse interneringskampen gerepatrieerd. Het eerste schip met ‘gewone’ passagiers dat na de oorlog uit Rotterdam vertrok is de Westerdam op 28 juni 1946. In die tijd waren het veelal migranten uit heel Europa die een nieuwe toekomst tegemoet gingen.
De HAL kreeg steeds meer concurrentie van de luchtvaart. De grote stoomschepen waren niet meer rendabel en een overtocht per schip nam veel meer tijd in beslag dan met het vliegtuig. Om toch inkomsten te genereren werden schepen steeds vaker ingezet voor cruises. In 1971 werd de passagiersdienst geheel afgestoten. In 1978 verhuisde het hoofdkantoor van de Holland-Amerika Lijn naar New York. Het bedrijf ging zich vervolgens steeds meer richten op cruises in het Caraïbisch gebied en op de Middellandse Zee.
Directiegebouw Holland Amerika Lijn
De thuisbasis van de Holland-Amerika Lijn was de haven van Rotterdam. In de periode 1901-1917 werd het directiegebouw van de HAL gebouwd op de Wilhelminakade. De architecten J. Müller en C.M. Droogleever Fortuyn (1846 – 1928) ontwierpen het eerste deel van het gebouw dat nog driemaal zou worden uitgebreid. Van dit vrij eenvoudige kantoorgebouw uit 1901 is alleen nog de noordgevel over, die het middenstuk vormt van de huidige gevel. In 1908 kregen Müller en Droogleever Fortuyn, aangevuld met architect C.B. van der Tak (1900 – 1977), opdracht tot de bouw van een magazijnpand. Het pand werd in de zogenoemde ‘overgangsstijl’ gebouwd. Het massieve blok werd wat luchtiger gemaakt met jugendstilornamenten en de 2 bescheiden, maar herkenbare, torentjes.
In 1984 werd het kantoor van de HAL in New York gesloten en op 1 mei van datzelfde jaar stond het hoofdkantoor op de Wilhelminakade te koop. Het pand heeft daarna 10 jaar leeggestaan. In de jaren 90 waren er veel nieuwe plannen voor de Kop van Zuid waar het kantoor stond. De uitbreiding van het centrum zou op deze zuidoever gaan gebeuren. Hotel New York was een van eerste projecten die daar gelanceerd werden. Het hotel werd geopend in het voorjaar van 1993. In het begin was de bereikbaarheid beperkt, omdat de Erasmusbrug er nog niet was. Het was flink omrijden over de Willemsbrug. Wel was het vanaf het begin mogelijk om over te steken met de watertaxi en de lijndienst tussen de noord- en zuidoever van de Maas.
Zowel hotel als restaurant hebben een bijzondere aantrekkingskracht op een divers publiek, van zakenmensen tot toeristen. Het hotel levert een belangrijke bijdrage aan het succes van de Kop van Zuid. Tussen alle nieuwe en hoge gebouwen op de Kop van Zuid lijkt Hotel New York inmiddels een klein gebouw.
Meer weten?
Bibliotheek
- Braasem, Rob van den. (2020)De vaart erin : passagierslijsten indexeren van de Holland-Amerika Lijn. In: Gen jrg. 26, 2020; pag. 38-43
- Gaastra, F.S. (2009) Holland-Amerika Lijn : passagiersvaart 1873 – nu. In: Maritieme geschiedenis : de canon van ons maritiem verleden in 50 vensters, pag. 165-168
Signatuur 14 G 18
- Guns, Nico (2021) Beeld Historie dsts Nieuw Amsterdam. Gbooksinternational.
Signatuur: XXXVI C 20
- Guns, Nico (2016) Holland-Amerika Lijn : geschiedenis van een rederij. Walburg Pers.
Signatuur: XXXI D 60
- Moojen, W.H. (2020) Vaarwel Nederland! Op weg naar een nieuwe toekomst : 3. Van emigrant naar cruisepassagier (deel drie uit een reeks van zes artikelen verschenen in 2020) In: De Blauwe Wimpel Jrg. 75, 2020, nrs 3: pag. 288-293
Signatuur: V111
- Moojen, W.H. (2020) Vaarwel Nederland! Op weg naar een nieuwe toekomst : 1. Op weg naar een nieuw bestaan (deel één uit een reeks van zes artikelen verschenen in 2020) In: de Blauwe Wimpel Jrg. 75, 2020, nrs 3: pag. 288-293
Signatuur: V111
- Oosterwijk, Bram.(2017) Noordam : het verhaal van vier HAL-schepen. Coolegem Media.
Signatuur: XXXI A 30
- Oosterwijk, Bram (2005) Rotterdam en de zee : vier eeuwen passagiersvaart. Historisch Genootschap Roterodamum.
Signatuur: S 12 D 39
Bekijk ook
Het archief van de Holland-Amerika Lijn. LET OP! Het archief is tijdelijk alleen beschikbaar via contact met de studiezaal. Dit kan via het contactformulier.
Meer publicaties over de HAL in de catalogus van de bibliotheek.
Een selectie van films, prentbriefkaarten en foto’s waarin de schepen of de gebouwen van de Holland-Amerika Lijn een rol spelen.